جهت مشاهده متن کتاب روی ادامه مطلب کلیک نمائید 

فاطمه(علیها السلام) از ولادت تا بعد از رحلت پیامبر(صلى الله علیه وآله)

ولادت پر شکوه فاطمه(علیها السلام)

  «فاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنِّى وَ هِىَ نُورُ عَیْنِى وَ ثَمَرَةُ فُؤادِى وَ رُوحِىَ الَّتِی بَیْنَ جَنْبَیَّ وَ هِىَ الْحَوْراءُ الاِْنْسِیَّةُ;(1) فاطمه پاره تن من است، و نور چشمان من، و میوه دلم، و روح من است و او حورىِ انسان صفت است».

  * * *

پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) در آن سال که سال پنجم بعثتش بود در سخت ترین شرایط و حالات به سر مى برد.

اسلام منزوى بود، و مسلمانان اندک نخستین، شدیداً تحت فشار; محیط مکّه بر اثر شرک و بت پرستى و جهل و خرافات و جنگ هاى قبایل عرب و حاکمیت زور و بینوایى توده هاى مردم، تیره و تار بود.

پیامبر(صلى الله علیه وآله) به آینده مى اندیشید، آینده اى درخشان از پشت این ابرهاى سیاه و ظلمانى، آینده اى که با توجه به اسباب عادى و ظاهرى بسیار دور دست و شاید غیر ممکن بود.

در همین سال حادثه بزرگى در زندگى پیامبر رخ داد، به فرمان خدا براى مشاهده ملکوت آسمان ها به معراج رفت، و به مصداق (لِنُرِیَهُ مِنْ آیَاتِنَا)(2) آیات عظیم پروردگار را در پهنه بلند آسمان با چشم خود دید، و روح بزرگش بزرگتر شد، و آماده پذیرش رسالتى سنگین تر توأم با امید بیشتر.

در روایتى ـ که اهل سنّت و شیعه هر دو بر آن تأکید دارند ـ مى خوانیم: پیامبر(صلى الله علیه وآله) در شب معراج از بهشت عبور مى کرد، جبرئیل از میوه درخت طوبى به آن حضرت داد، و هنگامى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) به زمین بازگشت نطفه فاطمه زهرا(علیها السلام) از آن میوه بهشتى منعقد شد.

لذا در حدیث مى خوانیم که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فاطمه(علیها السلام) را بسیار مى بوسید، روزى همسرش عایشه بر این کار خرده گرفت که چرا این همه دخترت را مى بوسى؟

پیامبر(صلى الله علیه وآله) در جواب فرمود: «من هر زمان فاطمه را مى بوسم، بوى بهشت برین را از او استشمام مى کنم».(3)

و به این ترتیب این مولود بزرگ ازعصاره پاک میوه هاى بهشتى و از پدرى همچون پیامبر(صلى الله علیه وآله)، و مادر ایثارگر و فداکارى همچون «خدیجه» در روز بیستم جمادى الثانى گام به این دنیا نهاد، و طعن و سرزنش هاى مخالفین که پیامبر را بدون «نسل جانشین» مى پنداشتند، همگى نقش بر آب شد، و به مضمون سوره «کوثر» فاطمه زهرا چشمه جوشان براى ادامه دودمان پیامبر و ائمه هدى و خیر فراوان در طول قرون و اعصار تا روز قیامت شد.

این بانوى بهشتى نُه نام داشت که هر کدام از دیگرى پر معناتر و بیانگر اوصاف و برکات وجود پربرکت اوست:

1ـ فاطمه   2ـ صدّیقه   3ـ طاهره 4ـ مبارکه   5ـ زکیّه   6ـ راضیه 7ـ مرضیّه   8ـ محدّثه   9ـ زهرا

همین بس که در نام معروفش «فاطمه» بزرگترین بشارت براى پیروان مکتبش نهفته است، چرا که «فاطمه» از ماده «فطم» به معناى جدا شدن، یا بازگرفتن از شیر است، و طبق حدیثى که از پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) روایت شده به امیرمؤمنان على(علیه السلام) فرمود: مى دانى چرا دخترم، فاطمه نامیده شد؟

عرض کرد: بفرمایید.

فرمود: براى آن که او و شیعیان و پیروان مکتبش از آتش دوزخ باز گرفته شده اند.(4)

از میان نام هاى او نام «زهرا» نیز درخشندگى و فروغ خاصى دارد، از امام صادق(علیه السلام) پرسیدند: چرا فاطمه را «زهرا» مى نامند؟

فرمود: زیرا زهرا به معناى درخشنده است و فاطمه چنان بود که چون در محراب عبادت مى ایستاد نور او براى اهل آسمان ها پرتوافکن مى شد، همان گونه که نور ستارگان براى اهل زمین [پرتو افکن است]، لذا زهرا نام نهاده شد.

هنگامى که «خدیجه» که زنى با شخصیت و معروف به بزرگى بود، با پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) ازدواج کرد زنان مکه از او قطع رابطه کردند، و گفتند: او با جوان تهیدست و یتیمى ازدواج کرده و شخصیت خود را پایین آورده است!

این وضع همچنان ادامه یافت تا این که خدیجه باردار شد و جنینش کسى جز فاطمه زهرا نبود.

به هنگام وضع حمل به سراغ زنان قریش فرستاد و از آنها خواست که در این ساعات حساس و پر درد و رنج به یارى او بیایند و تنهایش نگذارند، اما با این پاسخ سرد و دردآلود روبه رو شد که : تو سخن ما را گوش نکردى، با یتیم ابوطالب که مالى نداشت ازدواج نمودى، ما نیز به کمک تو نخواهیم شتافت!

خدیجه با ایمان، از این پیام زشت و بى معنا سخت غمگین شد، اما در اعماق دلش نور امیدى درخشید که خدایش او را در این حال تنها نخواهد گذاشت.

لحظات سخت و بحرانى وضع حمل آغاز شد، او در محیط خانه تنها بود، و زنى که او را کمک کند وجود نداشت، قلب او فشرده تر مى شد، و امواج خروشان بى مهرى هاى مردم روح پاکش را آزار مى داد. ناگهان برقى در افق روحش درخشید، چشم بگشود و چهار زن را نزد خود دید، سخت نگران شد، یکى از آن چهار زن صدا زد: نترس و غمگین مباش! پروردگار مهربانت ما را به یارى تو فرستاده است، ما خواهران تو ایم، من ساره ام; و این آسیه همسر فرعون است که از دوستان تو در بهشت خواهد بود; آن دیگر مریم دختر عمران; و این چهارمى را که مى بینى دختر موسى بن عمران، کلثوم است. ما آمده ایم که در این ساعت یار و یاور تو باشیم.

و نزد او ماندند تا فاطمه بانوى اسلام دیده به جهان گشود.(5) آرى به مصداق:

«(إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلاَئِکَةُ أَلاَّ تَخَافُوا وَلاَ تَحْزَنُوا);(6) به یقین کسانى که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است سپس استقامت کردند فرشتگان بر آنان نازل مى شوند که: نترسید و غمگین مباشید».

در این جا نیز علاوه بر فرشتگان، ارواح زنان با شخصیت جهان به یارى خدیجه با ایمان و پر استقامت شتافتند.

تولّد این مولود خجسته آنچنان پیامبر(صلى الله علیه وآله) را خشنود کرد که زبان به مدح و ثناى پروردگار گشود، و زبان بدخواهان که او را «ابتر» ـ بریده نسل و بى عقب ـ مى خواندند، براى همیشه کوتاه شد.

خداوند مژده این مولود پربرکت را در سوره کوثر به پیامبرش داد و فرمود:

(إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ)

ما به تو کوثر [خیر و برکت فراوان]  عطا کردیم!

(فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ)

پس براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى کن!

(إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الاَْبْتَرُ).

و (بدان) دشمن تو قطعاً بریده نسل و بى عقب است!

محبّت فراوان پیامبر(صلى الله علیه وآله) نسبت به فاطمه(علیها السلام)

«اِذَا اشْتَقْتُ اِلَى الْجَنَّةِ قَبَّلْتُ نَحْرَ فاطِمَةَ;(1) هنگامى که شوق بهشت در دلم پیدا مى شود گلوى فاطمه را مى بوسم».

  * * *

همه مورخان و ارباب حدیث نوشته اند که پیامبر(صلى الله علیه وآله) نسبت به دخترش فاطمه(علیها السلام) علاقه عجیبى داشت.

بدیهى است علاقه پیامبر تنها به خاطر رابطه پدرى و فرزندى نبود، هر چند این عاطفه در وجود پیامبر(صلى الله علیه وآله) موج مى زد، اما تعبیرات و سخنانى که آن حضرت به هنگام اظهار علاقه نسبت به دخترش فاطمه(علیها السلام) بیان مى کرد، نشان مى داد که در این جا معیارهاى دیگرى مطرح است. و :

این محبت از محبت ها جداست *** حبّ محبوب خدا، حبّ خداست

از میان روایات فراوانى که در این زمینه رسیده، کافى است به چند روایت زیر که در کتب معروف شیعه و اهل سنّت آمده، اشاره کنیم:

1ـ «ما کانَ اَحَدٌ مِنَ الرِّجالِ اَحَبُّ اِلى رَسُولِ اللهِ مِنْ عَلِىٍّ وَ لا مِنَ النِّساءِ اَحَبُّ اِلَیْهِ مِنْ فاطِمَةَ;(2) احدى از مردان نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) محبوب تر از امیرمؤمنان على(علیه السلام) نبود، و نه از زنان، محبوب تر از فاطمه(علیها السلام)».

جالب این است که این حدیث را گروه زیادى از عایشه نقل کرده اند.

2ـ هنگامى که آیه شریفه:

«(لاَ تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعَاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضاً);(3) صدا کردن پیامبر را در میان خود، مانند صدا کردن یکدیگر قرار ندهید».

نازل شد مسلمانان پیامبر(صلى الله علیه وآله) را با خطاب «یا محمد» صدا نکردند، بلکه «یا رسول الله» و «یا ایّها النبى» مى گفتند.

فاطمه(علیها السلام) مى گوید: بعد از نزول این آیه من دیگر جرأت نکردم پدرم را به عنوان «یا اَبَتاه» (پدر جان) صدا کنم، و هنگامى که خدمتش مى رسیدم «یا رسول الله» مى گفتم.

یکى دوبار این خطاب را تکرار کردم، دیدم پیامبر(صلى الله علیه وآله) ناراحت شد و از من روى برتافت. بار سوّم رو به من کرد و فرمود:

«یا فاطِمَةُ اِنَّها لَمْ تَنْزِلْ فِیکِ وَ لا فِی اَهْلِکِ وَ لا نَسْلِکِ، اَنْتِ مِنِّى وَ اَنَا مِنْکِ، اِنَّما نَزَلَتْ فِی اَهْلِ الْجَفَاءِ وَ الْغِلْظَةِ مِنْ قُرَیْش; اى فاطمه! این آیه درباره تو نازل نشده، و نه درباره خاندان و نسل تو، تو از منى و من از توام، این در مورد جفاکاران و تندخویان بى ادب از قریش نازل شده است».

سپس این جمله عجیب و روح پرور را افزود:

«قُولِی : یا اَبَتِ! فَاِنَّها اَحْیا لِلْقَلْبِ وَ اَرْضى لِلرَّبِّ;(4) بگو : پدر جان، که این سخن قلب مرا زنده مى کند و خدا را خشنود مى سازد».

آرى آهنگ دلنواز «پدر جان» فاطمه(علیها السلام) با روح پیامبر(صلى الله علیه وآله) همان مى کرد که امواج نسیم بهارى با شکوفه هاى لطیف درختان.

3ـ در حدیث دیگرى آمده است: پیامبر چنان مشتاق فاطمه(علیها السلام) بود که هر گاه به سفر مى رفت آخرین کسى را که با او وداع مى کرد زهرا(علیها السلام) بود، هنگامى که از سفر باز مى گشت نخستین کسى را که به دیدنش مى شتافت فاطمه(علیها السلام)بود.(5)

4ـ این حدیث را نیز بسیارى از محدثان شیعه و اهل سنّت نقل کرده اند که پیامبر فرمود:

«مَنْ آذاها فَقَد آذانِی،

هر کس او را آزار دهد مرا آزار داده است،

وَ مَنْ اَغْضَبَها فَقَدْ اَغْضَبَنِی،

و هر کس او را خشمگین کند مرا خشمگین ساخته،

مَنْ سَرَّها فَقَدْ سَرَّنِی،

هر کس او را مسرور کند مرا مسرور نموده،

وَ مَنْ سائَها فَقَدْ سائَنِی».

و هر کس او را اندوهگین سازد مرا اندوهگین ساخته است.

بدون شک شخصیت والاى فاطمه(علیها السلام) و آینده درخشان و مقام عرفان و ایمان و عبادتش این همه احترام را ایجاب مى کرد. چرا که امامان، همه از نسل او بودند. و به علاوه او همسر بزرگ مرد اسلام امیرمؤمنان على(علیه السلام) بود.

اما پیامبر(صلى الله علیه وآله) با این عمل مى خواست حقیقت دیگرى را نیز به مردم تفهیم کند و دیدگاه اسلام را در زمینه دیگرى روشن سازد و انقلاب فکرى و فرهنگى بیافریند و بگوید: دختر، موجودى نیست که باید زنده به گور شود، ببینید من دست دخترم را مى بوسم، او را بر جاى خود مى نشانم، و این همه عظمت و احترام براى او قائلم. 

دختر انسانى است همچون سایر انسان ها، نعمتى است از نعمت هاى پروردگار، موهبتى است الهى.

دختر نیز مى تواند مانند پسر مدارج کمال را طى کند و به حریم قرب خدا راه یابد.

و به این ترتیب شخصیت در هم شکسته زن را در آن محیط تاریک احیا فرمود.